يکي از پر رمز و راز ترين واژگان قرآني واژه «ليلة القدر» است که خداوند سبحان از درک آن بشر را ناتوان توصيف کرده است «و ما ادريک ما ليلة القدر».(قدر – 2) اگر چه در قرآن مجيد آيات ديگري به چشم مي خورند که خداوند سبحان در آگاهي از ماهيت آن آدمي را ناتوان برشمرده است. «و ما ادريک ما القارعه» (قارعه – 3) و «و ما ادريک ما يوم الدين» (انفطار – 17) اما ليه القدر ويژگي خاصي دارد که برجستگي ويژه اي در ميان مفاهيم گفته شده را يافته است. بر اساس گزارش خداوند سبحان، در اين شب از شب هاي زميني برکتي آسماني نهفته شده است و نخستين وصف آن نزول زيباترين تجلي خداوندگار بر بشر خاکي در آن شب است تا راه رسيدن به ملکوت را بياموزد. اگر نزول قرآن را نزول برنامه جاودانه سعادت براي انسان حيرت زده انگاريم و اگر اين نزول را مکاني نپنداريم بلکه دست يافتن به مفاهيمي ملکوتي به زباني آشنا بخوانيم و... به اندکي از بيکران کرانه فهم نزول قرآن در اين شب بلند آسماني راه يافته ايم.

  نکته ديگر در راز آلود بودن «ليلة القدر» برابري آن با هزار ماه است اين نکته خود موجب شگفتي است که خداوند سبحان آن را در مقياسي ديگر وصف نموده و به نوعي ارزش غير قابل فهم آن را بيان داشته اند «ليلة القدر خير من الف شهر» (قدر – 3)

  دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند          و اندر آن ظلمت شب آب حياتم دادند

 بيخود از شعشعه پرتو ذاتم کردند             باده از جام تجلي صفاتم دادند

چه مبارک سحري بود و چه فرخنده شبي      آن شب قدر که اين تازه براتم دادند

بعد از اين روي من و آينه وصف جمال           که در آنجا خبر از جلوه ذاتم دادند (حافظ)

اين که ضرورت بيان عددي قدر ليلة القدر چيست خود بحثي مفصل مي طلبد و از حوصله اين نگارش بيرون است ولي در بيان اندازه اين شب شگرف براي انديشه هاي ظاهر بين مي تواند قابل توجه باشد تا در آن يک شب به اندازه يک عمر طولاني به کاوش خويشتن خويش پردازند و به حيات مجدد خويش بينديشند و در آن، آن کنند که شايسته است و آن چنان کنند که بايسته است، پس در قدر قدر، اين نکته را مي توان از نو دريافت، آناني که در جستجوي خويشند و خويشتن خويش را به اندازه طولاني در درازناي زمان گم کرده اند در آن شب نوراني و ملکوتي مي توانند به وجدان وجود و عرفان شهود، بدان دست يابند.

 ديگر نکته راز آلود «ليلة القدر» نزول فرشتگان رحمت و «روح»، در آن است. «تنزل الملائکه و الروح فيها باذن ربهم من کل امر» (قدر – 4) اين سخن که نزول فرشتگان در اين شب بزرگ چگونه است ميان پژوهشيان قرآني جاي تامل و درنگي دوباره دارد اما در رمز و راز گسترده ليلة القدر مي توان به نزول آنان با امر الهي اشارت داشت که داستاني شگفت دارد که مقام معصوم _عليه السلام – تنها مقام درک آن و دريافت حقيقت آن خواهد بود و سينه فراخناي طهارت و عصمت رازگشاي آن خواهد بود و فرود گاه حقيقي سفيران الهي، خانه هاي پر نور امامان راستين و جانشينان به حق پيامبر اکرم – صلي الله عليه و آله – اند.

«السلام علي محال معرفة الله و مساکن برکة الله و معادن حکمة الله و حفظة سر الله و حمله کتاب الله و اوصياء نبي الله و ذرية رسول الله... ». (زيارت جامعه کبيره)

 اين که آيا قلب انسان کامل مي تواند فرودگاه فرشتگان بوده باشد از اسرار و رموزي است که دلهاي غافل و غبار گرفته از درک آن ناتوانند. و با بهره مندي از محضر نوراني اهل بيت مي توان بدان دست يافت. «ان الذين قالوا ربنا الله ثم استقاموا تتنزل عليهم الملائکة الا تخافوا و لا تحزنوا و ابشروا بالجنة التي کنتم توعدون» (فصلت – 30)

نکته رمز آلود ديگر «ليلة القدر» در آن است که تا سپيده دمان لبريز از سلام خواهد بود. «سلام هي حتي مطلع الفجر» (قدر – 5) انديشه بشر بدان راه ندارد که در آن شب نوراني چه مي گذرد و چه مي توان کرد و چرا حضرت پروردگار تا سپيده دمان را «سلام» خوانده است باز از رازهاي سر به مهر «ليلة القدر» است.

نکته ديگر در راز و رمز «ليلة القدر» مستتر بودن آن و نا آگاهي بشر از زمان آن است. آيات قرآن بر بزرگي اين زمان خجسته تاکيد دارد اما بر بيان زمان خاصي اشارت ننموده است. اگر چه بشر با تکيه بر آيات قرآن بر قرار داشتن آن در ماه مبارک رمضان دانش دارد اما در کدام يک از شب هاي آن، اين عظمت نهفته است خود راز سر به مهر ديگري است تا جان هاي عاشق و روان هاي بي تاب را در فراخناي زماني بيشتري در تب وتاب محبوب به سراپرده دوست بنشانند و در انتظار رحمتي و برکتي بي حد، چشم انتظار حضوري بيکران نمايد.

  نکته ديگر در راز آفريني شب قدر به شهادتي نشانه رفته است که بي نظير ترين انسان و بعد از پيامبر اکرم برگزيده ترين آدميان بوده است دهه سوم ماه مبارک، آغشته به خوني است که از افق نگاه انساني برتر بدست انديشه اي کور و نابخرد بر زمين ريخته است و در سحر گاهي «سلام»، ره به سوي افق اعلي گشوده است. شايد، مرگي سرخ و پر افتخار، بر دردناکي انسان ستم کشيده و ظلمت زده در زمين دلالت نمايد اما علي خود از رمز و راز هاي جهان هستي است و در درک مقام او نيز انديشه بشر ناتوان است و راه به جايي نخواهد برد و آنان که در وصف علي در درازناي تاريخ کوشيده اند اندکي از اقيانوس بيکران کرانه وي را نگشوده اند..

  ديگر راز و رمز اين شب، اين است که در آن چه بايد کرد و چگونه بايد بود تا بهره اي فراوان از آن اندوخت و دستي تا آسمان از آن لبريز ساخت. چه بايد کرد تا اندکي قدر قدر را دريافت و در پهناي آسمانها بار يافت؟

به اختصار بايد عرضه داشت که نخست شرط راهيابي، «عرضه خويش بر خويش» است و خود آگاهي و خود شناسي راهي است بر قدر ديدن و بر صدر نشستن.

گام دوم؛ نوسازي خويش است، «توبه» از هر آنچه که پليدي و زشتي و تباهي و سياهي است. به حقيقت تا انسان وجود خود را از کينه ها و حسادت ها و آلودگي ها و وسوسه ها و.. پيراسته نسازد چگونه مي تواند در ليلة القدر سخني باري حضور داشته باشد.

رازگويي و نيازخواهي، بيدار سازي و راه نمايي انسان سرگشته و غفلت زده در ظلمتکده نفس؛ فرصتي مي خواهد كه در اين شب، به نقطه اوج خود مي رسد که قرآن کريم و ادعيه روح نواز و کلام نوراني اهل بيت چنين مي کند و در دامان آن مي توان راهي به ديار نور گشود

 گام ديگر ايجاد رابطه اي عاشقانه و عارفانه با اولياء الهي بالاخص خاتم الاوصياء حضرت بقيه الله الاعظم – روحي و ارواح العالمين لتراب مقدمه الفداء – و برخورداري از دعاهاي آن بزرگوار است... هرچند مراقبت از خانه دل در طول سال و آمادگي براي ورود به آن مهماني بزرگ شرط بزرگ قدر شناسي و قدريابي است ... .

نويسنده : بهروز يدالله پور